Το πρόγραμμα παρέμβασης για άτομα που λαμβάνουν διάγνωση Διάχυτων Αναπτυξιακών Διαταραχών, εκτός των άλλων ειδικοτήτων όπως ο εργοθεραπευτής, ο παιδοψυχολόγος, ο νευρολόγος, ο ειδικός παιδαγωγός κτλ. απαιτεί και την ενεργή συμμετοχή του λογοθεραπευτή. Κυρίως τα τελευταία χρόνια γίνεται ευρέως γνωστή η σημαντικότητα της λογοθεραπευτικής παρέμβασης στις Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές και αυτό γιατί η λογοθεραπεία είναι μια σχετικά καινούρια επιστήμη.
Σε ποιους τομείς μπορεί ο λογοθεραπευτής να βοηθήσει το άτομο;
Αρχικά, ο λογοθεραπευτής μπορεί να δουλέψει με το άτομο σε ποικίλα πλαίσια, όπως το σπίτι ή το σχολείο, σε μικρές ομάδες ή και σε ατομικές συνεδρίες. Ο λογοθεραπευτής μπορεί να βοηθήσει το άτομο βελτιώνοντας την ομιλία, τον λόγο, τις κοινωνικές/επικοινωνιακές δεξιότητες ή ακόμη να αναπτύξει έναν εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας, όπου κρίνεται απαραίτητο.
Πιο αναλυτικά η λογοθεραπευτική παρέμβαση μπορεί να βοηθήσει το άτομο:
- Στην σχέση του ατόμου με τους γύρω του (επικοινωνία):
- Βελτιώνοντας την ‘από κοινού προσοχή’ (joint/shared attention), πχ. με το να μπορεί να δίνει προσοχή σε ένα αντικείμενο συγχρόνως με κάποιο άλλο άτομο κτλ.
- Αναπτύσσοντας τις κοινωνικές ενάρξεις (social initiation), πχ. να μπορεί να αρχίσει έναν διάλογο, να μπορεί να ζητήσει ένα επιθυμητό αντικείμενο κτλ.
- Με το να κατανοεί και να χρησιμοποιεί εξωγλωσσικά στοιχεία της γλώσσας (πραγματολογία λόγου), όπως χειρονομίες και εκφράσεις, πχ. να κατανοεί γιατί ο άλλος κουνάει το κεφάλι του προς τα κάτω (καταφατική απόκριση)
- Με το να ακολουθεί οδηγίες, πχ. από την δασκάλα του κατά την διάρκεια του μαθήματος στην τάξη («βγάλε το βιβλίο σου», «κλείσε την πόρτα» κ.ά.)
- Με το να κατανοεί και να βάζει τον εαυτό του την θέση του άλλου (theory of mind), πχ. να κατανοεί ότι στο άλλο παιδί που παίζουν μαζί μπορεί να μην του αρέσουν τα ίδια παιχνίδια κτλ.
- Με το να μειώνει επαναλαμβανόμενες / στερεοτυπικές συμπεριφορές, πχ. να κάνει στροφές γύρω από τον εαυτό του, να γυρίζει τους τροχούς από αυτοκινητάκια κτλ.
- Με το να καταδεικνύει κατάλληλη βλεμματική επαφή, πχ. να μπορεί να κοιτάει την μητέρα του όταν αυτή του απευθύνει τον λόγο κτλ.
- Στον διάλογο:
- Με το να συμμετάσχει ενεργά σε διάλογο κάνοντας ερωτήσεις
- Με το να μπορεί να απαντήσει ορθά σε ερωτήσεις και να μην ξεφεύγει από το θέμα συζήτησης
- Με το να γνωρίζει πότε μπορεί να ξεκινήσει έναν διάλογο και πότε μπορεί/πρέπει να τον ολοκληρώσει
- Με το να γνωρίζει πως πρέπει να απευθύνει τον λόγο σε κάποιον ανάλογα με το κοινωνικό πλαίσιο κτλ.
- Στον γραπτό λόγο και στην ανάγνωση (πάντα σε απόλυτη συνεργασία με τον ειδικό παιδαγωγό και τον εργοθεραπευτή):
- Με το να συμμετέχει σε δραστηριότητες Φωνολογικής επίγνωσης
- Γράφοντας γράμματα, λέξεις και προτάσεις
- Με το να μπορεί να διαβάζει ένα βιβλίο, να συγκεντρώνει τις απαραίτητες πληροφορίες και να λέει ιστορίες βάσει αυτού κτλ.
- Στην δημιουργία και χρήση εναλλακτικού τρόπου επικοινωνίας όπως:
- Νοηματική γλώσσα
- Σύστημα επικοινωνίας μέσω εικόνων
- Σύστημα επικοινωνίας με ηλεκτρονικά μέσα, για παράδειγμα Η/Υ, tablet, κινητό τηλέφωνο και άλλα ηλεκτρονικά μέσα σχεδιασμένα ειδικά για τον σκοπό αυτό
Ένα πολύ σημαντικό όταν δημιουργείται ένα πρόγραμμα παρέμβασης που εστιάζει σε άτομο που έχει λάβει διάγνωση Διάχυτων Αναπτυξιακών Διαταραχών (Αυτισμός) όλες οι ειδικότητες που εμπλέκονται (παιδοψυχολόγος, ο νευρολόγος, ειδικός παιδαγωγός, λογοθεραπευτής, εργοθεραπεύτης κτλ.) να συνεργάζονται απόλυτα, ανταλλάσσοντας απόψεις και δρώντας κοινά για το καλύτερο δυνατό που αφορά το άτομο.
Το σχεδιάγραμμα που παρουσιάζεται γνωστοποιεί τους παράγοντες που φέρουν θετικά αποτελέσματα κατά την λογοθεραπευτική παρέμβαση.
Βιβλιογραφία
Sherer M, Schreibman L (2005), Individual behavioral profiles and predictors of treatment effectiveness for children with autism. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73, 525-538
American Psychiatric Association. (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed., Text Revision). Washington, DC: Author.
Μαρία N. Μπέη
SLP- BA., MΕd. (Autism)
University of Birmingham
mariabei@myergo.com.cy
