Στο παρόν άρθρο αναφέρονται κάποια ενημερωτικά στοιχεία που αφορούν στη σύνδεση της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης (ΑΟ) με τη Λογοθεραπεία και αναφέρεται ο ρόλος του λογοθεραπευτή ως μέλος διεπιστημονικής ομάδας ατόμων με δυσκολίες στο λόγο και στην ομιλία, οι οποίες συνυπάρχουν με τη διαταραχή της αισθητηριακής επεξεργασίας.
Αρχικά, με τον όρο ΑΟ εννοούμε μια νευροβιολογική διεργασία του εγκεφάλου που αφορά την αποκωδικοποίηση των αισθητηριακών ερεθισμάτων που λαμβάνει το άτομο από το περιβάλλον του. Η δυσλειτουργία της αισθητηριακής επεξεργασίας είναι μια διαταραχή κατά την οποία τα αισθητηριακά ερεθίσματα δεν επεξεργάζονται κατάλληλα από τον εγκέφαλο και αυτό μπορεί να προκαλέσει δυσκολίες σε όλους τους τομείς της ζωής του ατόμου. Η Dr. A.Jean Ayres ανέπτυξε τη θεωρία της αισθητηριακής ολοκλήρωσης καθώς και θεραπείας.
Με τον όρο Λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που έχει ως αντικείμενό της, τη μελέτη, την έρευνα και την εφαρμογή επιστημονικών γνώσεων σε διαταραχές που αφορούν το λόγο (προφορικός – μη προφορικός), την ομιλία, την επικοινωνία (λεκτική – μη λεκτική), τη φωνή και τη σίτιση / κατάποση. Η λογοθεραπευτική παρέμβαση μπορεί να εφαρμοστεί σε βρέφη, παιδιά, έφηβους και ενήλικες, όποια κι αν είναι η αιτία αυτών των διαταραχών, νευρολογική, εξελικτική ή λειτουργική.
· Πως συνδέεται η ΑΟ με την επιστήμη της Λογοθεραπείας;
Ποικίλες έρευνες αναφέρουν ότι παιδιά με δυσκολίες στο λόγο και στην ομιλία, συχνά παρουσιάζουν περισσότερες δυσκολίες και στο αιθουσαίο, ιδιοδεκτικό και απτικό σύστημα σε σχέση με παιδιά που έχουν κατακτήσει επαρκώς το λόγο και την ομιλία. Οι έρευνες αυτές συνδέουν τις δυσκολίες στο λόγο και στην ομιλία με τη δυσλειτουργία της αισθητηριακής επεξεργασίας και αναφέρουν ότι η αποκατάσταση της δυσλειτουργίας της αισθητηριακής επεξεργασίας μπορεί να βοηθήσει και στη βελτίωση δεξιοτήτων λόγου, ομιλίας και επικοινωνίας. Πιο συγκεκριμένα, ερευνητές αναφέρουν ότι τα παιδιά με διαταραχή στον κινητικό σχεδιασμό και την εκτέλεση του λόγου, έχουν επίσης συνοδά ελλείμματα στον συντονισμό της λεπτής κινητικότητας και στη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Ακόμη γνωστοποιείται ότι ποικίλες διαταραχές κινητικής απόδοσης ενός ατόμου είναι πιθανό να επηρεάσουν την ομιλία και το λόγο και συχνά όταν οι δεξιότητες του λόγου και της ομιλίας είναι φτωχές, οι κινητικές δυσκολίες του ατόμου είναι πιθανό να παρουσιάζονται σε μεγαλύτερο βαθμό. Επομένως, θεωρείται απαραίτητη η ολοκληρωμένη
επεξεργασία των ερεθισμάτων, τα οποία λαμβάνει το άτομο από το περιβάλλον του, προκειμένου και οι επικοινωνιακές του δεξιότητες να είναι επαρκείς.
Απεικονιστικές μελέτες του εγκεφάλου καταδεικνύουν ότι κέντρα του εγκεφάλου (δίκτυα νευρώνων) που είναι υπεύθυνα για την επεξεργασία αισθητικο-κινητικών ερεθισμάτων είναι υπεύθυνα και για δεξιότητες λόγου και ομιλίας. Μάλιστα, αναφέρεται σε έρευνες ότι η περιοχή Broca, η οποία αποτελεί κέντρο ομιλίας, σχετίζεται άμεσα με τη πράξη (με το όρο πράξη (praxis) αναφερόμαστε στην ικανότητα κατανόησης, σχεδιασμού και εκτέλεσης κινητικών δεξιοτήτων και είναι το αποτέλεσμα της φυσιολογικής διεργασίας της ΑΟ). Ως εκ τούτου, όταν αναφερόμαστε στην αποκατάσταση δυσκολιών αισθητηριακής επεξεργασίας οι οποίες συνυπάρχουν με δυσκολίες στο λόγο και στην ομιλία, είναι απαραίτητη η άμεση και στενή συνεργασία του εργοθεραπευτή με τον λογοθεραπευτή προκειμένου να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για το άτομο.
· Πως ο Λογοθεραπευτής μπορεί να εμπλακεί στην αποκατάσταση της ΑΟ;
Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, η συνεργασία του λογοθεραπευτή με τον εργοθεραπευτή είναι μείζονος σημασίας όταν αναφερόμαστε σε άτομα με δυσκολίες στο λόγο και στην ομιλία που συνυπάρχουν με διαταραχή της αισθητηριακής επεξεργασίας. Θεμιτό στην περίπτωση αυτή είναι και οι δύο ειδικότητες να έχουν πιστοποιητικό εκπαίδευσης στην ΑΟ.
Ο ρόλος του λογοθεραπευτή, πέραν της αξιολόγησης, της οργάνωσης πλάνου θεραπείας και της παρέμβασης στις δυσκολίες που αφορούν το λόγο, την ομιλία και την επικοινωνία/αλληλεπίδραση, είναι η πλήρης ενημέρωση από τον εργοθεραπευτή βάσει της αξιολόγησης της αισθητηριακής επεξεργασίας του παιδιού. Στην συνέχεια, ο εργοθεραπευτής δίνει κατευθυντήριες οδηγίες στον λογοθεραπευτή για το πώς να οργανώσει καλύτερα την συνεδρία του προκειμένου να πετύχει το καλύτερο επίπεδο διέγερσης του ατόμου. Όταν το άτομο μπορέσει να οργανωθεί αισθητηριακά, τότε η επίδοση του και στον τομέα του λόγου, της ομιλίας και της επικοινωνίας θα είναι η μέγιστη.
Συνοψίζοντας, υπάρχει άμεση σύνδεση ανάμεσα σε διαταραχές λόγου και ομιλίας με διαταραχές αισθητηριακής επεξεργασίας, βάσει των ερευνητικών δεδομένων. Ως εκ τούτου όταν αναφερόμαστε σε άτομο με δυσκολίες στους προαναφερόμενους τομείς, είναι απαραίτητη η στενή συνεργασία του λογοθεραπευτή με τον εργοθεραπευτή για να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Μαρία Ν. Μπέη.
SLP-BA., MEd. (Autism)
University of Birmingham
Βιβλιογραφία
Ayres, A.J. and Mailloux, Z. (1981). Influence of Sensory Integration Procedures on Language Development. American Journal of Occupational Therapy 35(6); 383-390.
Klecan-Aker, J.S., Green, L.B., and Flahive, L.K. (1995). Language Therapy with a Child with Sensory Integration Dysfunction: a Case Study. Child Language Teaching and Therapy (11); 273.
Magnee, M.J. et al. (2008). Audiovisual Speech Integration in Pervasive Developmental Disorder: Evidence from Event-Related Potentials. Journal of Child Psychiatry (49)9; 995-1000.
Massaro, D.W. and Stork, D.G. (1998). Speech Recognition and Sensory Integration: a 240-year-old Theorem Helps Explain How People and Machines can Integrate Auditory and Visual Information to Understand Speech. American Scientist (86)3; 236.
Mauer, D.M. (1999). Issues and Applications of Sensory Integration Theory and Treatment with Children with Language Disorders. Language, Speech, and Hearing Services in Schools (30); 383-392.
Tung LC, Lin CK, Hsieh CL, Chen CC, Huang CT, Wang CH. Sensory integration dysfunction affects efficacy of speech therapy on children with functional articulation disorders. Neuropsychiatr Dis Treat. 2013;9:87-92
Visscher, C. et al. (2007). Motor Profile of Children with Developmental Speech and Language Disorders. Pediatrics (120); 158-163.
Willems, R.M., Ozyurek, A., and Hagoort, P. (2007). When Language Meets Action: The Neural Integration of Gesture and Speech. Cerebral Cortex (17), 2322-2333
